Dian de Vries, hoofddocent en onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht, was betrokken bij de ontwikkeling van de DigIQ tool: een manier voor alle Nederlanders boven de 10 jaar om hun digitale vaardigheden en kennis te testen. Ook geeft de tool persoonlijk advies. Dian vertelt hoe het project tot stand is gekomen.
Hoe het allemaal begon
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken wilde weten hoe het gesteld was met de digitale vaardigheden van Nederlanders. ‘Maar vaak gingen onderzoeken over jongeren of ouderen, specifieke doelgroepen dus,’ vertelt Dian. ‘De vraag was hoe alle relevante leeftijden konden worden bereikt. Deze vraag hebben ze toen bij Hoogleraar Digitale samenleving, Jessica Piotrowski en Hoogleraar AI, Claes de Vreese neergelegd. Jessica Piotrowski heeft vervolgens subsidie aangevraagd bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken om het project te financieren. Vervolgens was ik erbij gehaald om hierbij te helpen.’
De ontwikkeling van de tool
‘Allereerst moesten we een goede vragenlijst maken om de digitale vaardigheden te kunnen meten. Dat is natuurlijk wel een uitdaging, want je wilt iets maken voor iemand van 10, maar ook van 94. En het moet ook in begrijpelijke taal staan voor iedereen’, legt Dian uit.
Samen met Jessica Piotrowski en Claes de Vreese is Dian in andere vragenlijsten gedoken die gevalideerd waren. ‘Voornamelijk hebben we gebruik gemaakt van een vragenlijst voor jongeren (yDSI) en een vragenlijst gefocust op werknemers (DigCompSat) voor de basis. Verder hebben we het Digital Competence Framework van de EU gebruikt om te kijken welke competenties hierin vermeld staan. We hebben ook veel vragen toegevoegd, bijvoorbeeld over digitaal welzijn, duurzaamheid en AI. Duurzaam omgaan met je apparaten is namelijk weer anders dan veilig met je apparaten omgaan,’ vertelt Dian.
‘Toen we een instapmodel hadden gemaakt, vonden we het zonde om het alleen te gebruiken voor onderzoek,’ zegt Dian. ‘We dachten: “Hoe mooi zou het zijn als mensen de vragenlijst invullen en in plaats van alleen een score krijgen, ook zelf advies krijgen?” Hierdoor hebben we de tool uitgebreid en krijgen mensen na hun resultaat ook passend advies. Inmiddels hebben al meer dan 10.000 mensen de test ingevuld!’
Aandacht voor vormgeving voor alle leeftijden
Om te kijken of de tool aansloeg en waar verbeterpunten lagen, werd in de bibliotheek Utrecht een gebruikerstest uitgevoerd. ‘Bibliotheken doen veel op het gebied van digitale vaardigheden, dus hier komen ook met mensen met soortgelijke vragen naartoe. Daarnaast komen er heel veel verschillende mensen, van studenten tot ouderen en mensen met kinderen. Dus dat was een reden om de test daar uit te voeren. Daardoor kregen we hele verschillende feedback die we konden implementeren, zowel voor de vragenlijst als het design,’ aldus Dian.
De tool in de praktijk
De tool kan individueel worden gebruikt, maar het kan ook op groepsniveau worden ingevuld om te zien waar op een groter niveau aandacht nodig is.
‘Het is heel normaal als je sommige dingen nooit doet of de vraag niet begrijpt,’ benadrukt Dian. ‘Je wilt mensen niet het gevoel geven dat het raar is als ze iets niet weten, zowel voor de digistarter als de gevorderde medewerker. Het is géén toets, maar een manier om inspiratie op te doen over wat je nog zou kunnen leren. De resultaten blijven staan. Als je opnieuw naar de adviespagina gaat, dan staat daar je advies nog opgeslagen.’
Wegens privacy wordt er geen data verzameld op de website. ‘Maar op basis van wat we terug horen, vullen mensen het vaak in met hun digicoach,’ voegt Dian toe. ‘Ik heb ook gehoord dat mensen in het onderwijs, zoals docenten, de vragenlijst invullen aan het begin van het schooljaar. Ook vullen mensen het thuis in, bijvoorbeeld voor de lol. Ik weet dat een Mediacoachopleiding het ook in de opleiding verwerkt, waarbij studenten het laten invullen door hun ‘cliënten’.’
Er zijn ook organisaties die het implementeren in hun eigen systeem, zodat ze wel data kunnen verzamelen. Er is een optie om een gratis licentie aan te vragen om de code te implementeren. Het implementeren moet je dan wel zelf doen of iemand hiervoor inhuren.
Doorontwikkeling van de tool
De tool is nooit ‘af’, stelt Dian, ‘Er zullen altijd nieuwe digitale ontwikkelingen zijn. Het idee is om hier zeker mee verder te gaan, met een vervolgsubsidie waardoor we er verder aan kunnen werken. Nieuwe technologie kan dan worden meegenomen. We willen ook kijken of we persona’s kunnen maken. Verder zijn we aan het onderzoeken hoe we gebruikers minder hoeven te lezen in de tool, door bijvoorbeeld meer met foto’s te werken. Zo kunnen we ook mensen helpen die laaggeletterd zijn.’
Wil je de test een keer uitproberen bij jezelf of bij je collega’s? Ga dan naar: DigIQ – Test je DigIQ (dedigiq.nl)
Onlangs zijn de resultaten gedeeld van het onderzoek naar de digitale competenties van Nederlanders van 10 jaar en ouder. Het rapport lees je hier: