Albert van Esterik, voorzitter raad van bestuur van GGz Centraal, was geschokt hoeveel schaamte en onzekerheid medewerkers met weinig digitale vaardigheden ervaren. De organisatie startte een project om de digitale vaardigheden van alle medewerkers te verbeteren.

GGz Centraal is een ggz-organisatie in het midden van het land waar 3500 mensen werken. Wanneer kwam het onderwerp digitale vaardigheden op de radar van de raad van bestuur? Van Esterik vertelt dat toen een aantal jaren geleden het programma Digivaardig in de zorg voorbijkwam, een groep collega’s van de afdeling ICT voorstelde om dit ook binnen onze organisatie te starten.

“Niet alleen maar rond de lancering van een nieuw systeem aandacht aan vaardigheden besteden, maar continu. Hun argumenten: als mensen in de basis digitaal vaardig zijn, gaan implementaties makkelijker en neemt het werkplezier toe. We besloten als raad van bestuur hier tijd en geld voor vrij te maken.”

Digistarter
Uit onderzoek in de ggz bleek vorig jaar dat 20 procent van de medewerkers als digistarter kan worden aangeduid. Dat betekent dat ze op minstens één van de onderdelen van het onderzoek (algemene digitale vaardigheden, mobiele apparaten, privacy en social media, (veilig) internetten, programma’s en applicaties) onvoldoende scoren. Dat vindt Van Esterik herkenbaar.

“De groep mensen met weinig digitale vaardigheden zit breed in onze organisatie. In het primaire proces, psychiaters, facilitair, schoonmaak, terreinbeheer et cetera. Het zijn echt niet alleen de jongeren of de lager opgeleiden. Ik zag het zelf ook bij mensen in de aansturende laag met wie ik samenwerk: het werken met Office 365 was voor sommigen spannend.”

De aantallen verrasten Van Esterik niet, wel de heftigheid van de angst en de schaamte die digistarters ervaren. “Ons projectteam is interviews gaan doen met medewerkers over hun digitale vaardigheden. Wat mensen ons vertelden, vond ik eerlijk gezegd best schokkend. Ze zeiden dat ze zich onzeker voelden en eigenlijk bang waren voor computers. Ze vonden het moeilijk om daarvoor uit te komen, ze schaamden zich.”

Voorbeeldrol
“Eerlijk gezegd ben ik zelf ook niet zo’n voorloper op digitaal gebied”, vervolgt Van Esterik. “Ik ben zo bevoorrecht om een secretariaat te hebben waaraan ik veel kan uitbesteden. Maar dat geldt niet voor de meeste medewerkers. Dus toen we dit project startten, heb ik gezegd: ‘Ik wil zelf ook meer leren’. We gingen net over op samenwerken via MS Teams, dat vond ik erg lastig. Maar ik ben het toch gaan doen: documenten op de juiste plek, geen mailtje sturen, maar via de kanalen chatten zoals het hoort. En ook de andere MT-leden daarin stimuleren natuurlijk. Ik kan nu ook gewoon zelf alles klaarzetten voor een Teams-meeting, zoals de camera en het geluid. Dat geeft een lekker gevoel.”

Vanuit deze voorbeeldrol heeft Van Esterik ook meegedaan aan de typ-challenge die het projectteam organiseerde. Hij trapte de challenge af met een filmpje waarin hij zelf de typ-challenge uitvoerde en vertelde waarom blind kunnen typen zo handig is.

Aan het einde van de video daagde hij zowel medewerkers als een aantal directeuren uit om mee te doen en zijn persoonlijke score te verbeteren. Deze mensen daagden ook weer anderen uit en zo ging het als een lopend vuurtje door de organisatie. Het belangrijkste resultaat van deze challenge was dat maar liefst 40 medewerkers zich aanmeldden voor de training Smart typing.

Digiweetjes
Een van de andere dingen die het projectteam van ‘Digitaal voor allemaal’ organiseert, is een ‘Digiweetjes-lunch’. Een digitale lunchbijeenkomst waarin mensen met elkaar digitale tips delen. Zaken die gewoon heel erg handig zijn als je ze weet, meent Van Esterik.

“Ik heb zelf ook een keer een tip gedeeld, namelijk hoe je het beeld van iemand die niet goed in beeld is in Teams, aanpast aan het frame. Bij de eerste lunch waren er twaalf mensen, bij de vijfde keer waren er al 60.”

Ook op het intranet publiceert het projectteam steeds nieuwe digitale tips en verder gaan ze langs bij de werkoverleggen van de verschillende teams. Van Esterik: “Wat ik mooi vind, is dat we sommige medewerkers ook gelijk konden helpen met digitale problemen in hun privéleven.”

Laagdrempelig
“We willen vooral een heel laagdrempelige aanpak”, vertelt Van Esterik, “juist omdat een grote groep medewerkers een hoge drempel heeft om met digitale vaardigheden aan de slag te gaan. Geen officiële cursussen of diploma’s. Geen verplichting, geen dwang. We benaderen het positief: als je digitaal vaardiger bent, werk je fijner. We horen terug van mensen dat ze deze aanpak erg waarderen.”

Van Esterik adviseert om klein te beginnen met een project Digitale vaardigheden. “Maak het niet te groot met regels en structuren en het betrekken van allerlei andere afdelingen. Wij zijn gewoon begonnen vanuit ICT. Onderschat niet hoeveel mensen al geholpen zijn met eenvoudige tips. Die fase moet je niet overslaan. We hebben daarbij veel gehad aan de mensen van functioneel beheer en van de servicedesk. Zij weten precies tegen welke problemen de medewerkers aanlopen.”

Differentiëren
Voor het vervolg van het project ‘Digitaal voor allemaal’ overweegt GGz Centraal om digicoaches aan te stellen. Vooral voor de mensen voor wie de tips in een bijeenkomst te snel gaan. Andere medewerkers hebben juist behoefte aan tips op een meer gevorderd niveau. Van Esterik: “Je moet op enig moment gaan differentiëren. Wij zijn nu aan het kijken hoe we dat gaan aanpakken. We gaan met dit project sowieso nog twee jaar door. Digitale vaardigheden is iets waarin je permanent moet investeren.”

Tips van Albert van Esterik

1. Wees je ervan bewust dat er ook in jouw organisatie digistarters zijn, ook al zijn ze niet meteen zichtbaar.
2. Investeer in de digitale basisvaardigheden van je medewerkers en lever zo een enorme bijdrage aan hun werkplezier.
3. Maak het laagdrempelig en leuk.
4. Begin klein. Het belangrijkste is dat je begint