Precies zeven jaar geleden vond de eerste werkgroep van Digivaardig in de zorg plaats. Onder projectleider Daniël Tijink groeide het programma uit tot een platform waar elke zorgmedewerker zijn of haar digivaardigheden kan verbeteren. Op 1 januari neemt Lies van Gennip het stokje over. Als oud-directeur van Nictiz neemt ze een schat aan ervaring mee. Daniël en Lies kijken terug én vooruit.
‘Iedereen voldoende digivaardig om goede zorg te leveren’: met die missie is Daniël Tijink, projectleider Digivaardig in de zorg en MT-lid bij ECP, nog steeds blij. “De missie maakt duidelijk dat het uiteindelijk om de zorg gaat. Digivaardig in de zorg heeft twee pijlers. De eerste is het bewustzijn vergroten dat digivaardigheid belangrijk is. Zorgmedewerkers moeten digivaardig zijn om hun werk goed te kunnen doen. Maar digivaardigheden zijn geen onderdeel van hun zorgopleiding. De gedachte dat digitale vaardigheden erbij horen en dat je er iets voor moet doen om het te leren en op niveau te houden, hebben we stevig neergezet.”
Leermiddelen voor iedereen
De tweede pijler van Digivaardig in de zorg is ‘doen’. Daniël: “Als je mensen bewust maakt van het belang van digivaardigheden, moet je het vervolgens ook mogelijk maken om die vaardigheden op te doen.” Digivaardig in de zorg biedt volop mogelijkheden. “We proberen iedereen te bereiken. Met heel veel leermiddelen, voor verschillende mensen, met verschillende leerstijlen en uit verschillende sectoren. En het aanbod is gratis toegankelijk. Iedereen die wil, kan leren, individueel en als organisatie.” Blij is Daniël ook met de zelftest. “Daarmee kunnen zorgmedewerkers makkelijk bepalen wát ze nog missen, en wat ze dus willen of moeten bijleren.”
Coalitie achter Digivaardig in de zorg
Daniël vertelt hoe Digivaardig in de zorg zich de afgelopen zeven jaar steeds verder ontwikkelde. Daarmee speelde het programma steeds in op de behoeften van zorgprofessionals en zorgorganisaties. “Omdat leren het beste gaat ‘vlak om de hoek’ – denk aan de buurvrouw die je even ergens mee helpt – bedachten we het principe van de digicoach. Dat is een digivaardige collega, speciaal getraind om minder digivaardige collega’s te helpen.” En omdat de hele organisatie doordrongen moet zijn van het belang van digitale vaardigheden, biedt Digivaardig inmiddels overal ondersteuning. Denk aan een plan voor bestuurders om de organisatie digivaardig te maken, tips voor ICT’ers en een competentieprofiel dat HRM’ers kunnen gebruiken. En dan zijn er nog de conferenties, de webinars, de tutorials. “Allemaal prachtige activiteiten, maar trots ben ik vooral op de coalitie achter Digivaardig in de zorg. Een netwerk van mensen uit de zorg, die heel betrokken zijn en meedenken. We hebben alles samen met hen samen gemaakt.”
Verbinder tussen gebruikers en techniek
“Het wordt wel moeilijk om zo’n succesverhaal te overtreffen”, lacht Lies van Gennip. “Ik vind het in ieder geval een hele eer. En leuk detail: ik was bij die allereerste bijeenkomst eind 2014. Het onderwerp digivaardig ligt mij al lang na aan het hart.” Als directeur van Nictiz was Lies vooral bezig met de technische kant van ICT in de zorg. “Maar dat niet alleen hoor. Ik was de verbinder tussen de gebruikers en de techniek.” Overigens gaat digivaardigheid voor Lies verder dan basale vaardigheden als e-mailen, een app gebruiken of het cliëntdossier bijwerken. “Digivaardigheid is nodig om de zorg slimmer te organiseren en daarin informatie beter te gebruiken.”
Divers informatielandschap
Lies schetst het beeld van een sector die heel veel verschillende soorten informatie verzamelt. “Diagnostiek, beelden, therapieën, noem maar op. Dat levert een divers informatielandschap op. En met al die informatie moet vanuit privacyoverwegingen ook nog eens heel veilig worden omgegaan.” Het informatielandschap is bovendien verdeeld in meerdere sectoren, die ieder hun eigen informatiesystemen hebben die niet vanzelfsprekend aansluiten. “Systemen zijn meestal gemaakt om huisartsen, apothekers, medisch specialisten of andere professionals te ondersteunen. Niet om patiëntinformatie te delen. Ik vind het niet gek dat in zo’n ingewikkeld informatielandschap digivaardigheid een probleem is.” Daarnaast speelt de verdergaande digitalisering een rol. “Denk aan de plannen om de zorg meer rondom de patiënt of cliënt in te richten. Digivaardigheid blijft nog wel even een thema.”
Toekomst van het programma
“Ik denk dat Lies hiermee de volgende fase van het programma heeft neergezet”, lacht Daniël. “We zijn natuurlijk ooit begonnen met het ondersteunen van digistarters. De angst weghalen blijft een belangrijk thema, maar inmiddels zijn we ook en stap verder. Als mensen digivaardiger zijn, kunnen ze eisen gaan stellen aan de technologie en de manier waarop de informatie georganiseerd is. Het zou mooi zijn als we ‘gewone’ zorgmedewerkers een stem kunnen geven in de ontwikkelingen die Lies schetst.” “Maar ik wil niet de indruk wekken dat ik de toekomst van het programma al heb ingevuld”, haast Lies zich te zeggen. “Als ik op 1 januari het stokje overneem, start ik met een rondje langs alle betrokken partijen. Om samen het beleid voor de komende jaren te bepalen en te kijken welke nieuwe spelers kunnen aanhaken. Dingen doen die helpen om innovaties in de zorg succesvol te laten zijn, geeft mij energie. Digivaardig in de zorg past daar uitstekend in. De website bevat een rijkdom aan praktische tools, de toegang per sector is heel krachtig en de manier waarop het programma gefinancierd wordt is bijzonder. Want het is iets van alle sectoren, ze houden het samen in stand. Dat ga ik allemaal koesteren.”
Daniël gaat vanaf 1 januari meer tijd besteden aan het project begeleidingsethiek, een ander ECP-project waarvan hij initiatiefnemer is. Dat gaat over de ethische omgang met technologie, ook in de zorg. Hij is blij dat Lies Digivaardig in de zorg van hem overneemt. “Ik ga het programma en de mensen heel erg missen, maar het is goed. Lies heeft een groter bestuurlijk netwerk in de zorg dan ik. En ze heeft enorm veel ervaring met ICT in de zorg. Ik heb veel vertrouwen in haar en in het team.”