Stel je voor, je hebt een mooie afbeelding nodig voor je website of project. Dat is simpel, denk je vast. Je gaat naar Google afbeeldingen en haalt daar een mooi plaatje vandaan, toch? Nope. Helaas gaat dat niet zo makkelijk. Er kan namelijk auteursrecht, ofwel copyright, van toepassing zijn. Dat betekent dat de maker van het werk als enige kan beslissen wie en hoe iemand zijn of haar werk mag gebruiken.

Wacht even. Is niet elke afbeelding rechtenvrij?

Nee, dat klopt. Over het algemeen moet je het zo zien: je mag een tekst die iemand heeft geschreven niet zomaar overnemen, dat is plagiaat plegen en we vinden het ook normaal om dat niet te doen. Zo is het eigenlijk ook met foto’s en illustraties. Degene die het gemaakt heeft (of een bedrijf) heeft hier de auteursrechten van en dat betekent dat je dit niet zomaar kan gebruiken. De maker kan je hierop aanspreken en in het ergste geval kun je juridisch in de problemen raken. Dit kun je oplossen door een ‘rechtenvrije’ afbeelding te gebruiken. ‘Rechtenvrij’ kan verschillende betekenissen hebben, maar meestal wordt bedoeld dat je het werk zelf mag gebruiken, tegen een vergoeding, met naamsvermelding of soms zelfs voor niks!

Oké, waar haal ik dan die plaatjes dan vandaan?

Geen zorgen. Je hebt nog steeds genoeg opties! Let wel op: als je een afbeelding (gratis) rechtenvrij kan downloaden wilt dat niet zeggen dat jij de rechten hebt, maar dat je de afbeelding mag gebruiken en soms ook bewerken. Lees bij elke afbeelding de licentie goed door, soms kunnen er namelijk beperkingen van toepassing zijn. Ook is het belangrijk om op te letten of je de afbeelding commercieel of alleen voor persoonlijk gebruik mag gebruiken. Goed, nu naar het leuke deel: het zoeken naar mooie plaatjes. Want waar kun je die nou wél vinden?

1. Websites voor gratis rechtenvrije foto’s. Als je online zoekt op ‘gratis rechtenvrije foto’s’ kom je al snel terecht op websites waar je allerlei afbeeldingen kan vinden. Op sommige websites kun je de afbeeldingen downloaden voor persoonlijk gebruik, bij andere websites ook voor commercieel gebruik. Soms vragen de websites wel of je de auteurs wilt noemen als je de plaatjes gebruikt, maar dat is een kleine moeite, toch? Een bekende website is bijvoorbeeld Unsplash.
2. Geavanceerd zoeken via Google. Eerder las je al dat je niet elk plaatje van Google zomaar kan gebruiken, maar je kan wel via Google rechtenvrije foto’s zoeken. Dit doe je door op de normale manier te zoeken naar een plaatje. Als je de resultaten ziet klik je vervolgens rechtsboven op het tandwieltje. Je klikt op ‘geavanceerd zoeken’ en kan dan bij ‘gebruikersrechten’ verschillende opties kiezen.
3. Stockfoto’s. Soms heb je een specifiek plaatje nodig dat je niet kan vinden op de gratis websites. Het makkelijkste is dan om deze foto’s te kopen. Je kan vaak plaatjes apart kopen of een abonnement nemen. Een voorbeeld van zo een site is Shutterstock.
4. Oude afbeeldingen gebruiken. Wanneer de maker van een afbeelding meer dan 70 jaar geleden overleden is komt het auteursrecht te vervallen. Deze mag je dus gewoon gebruiken. Soms is dit echter wel wat lastiger te achterhalen en kunnen er nog andere rechten van toepassing zijn.
5. Vraag het gewoon. Dit is misschien een open deur intrappen en toch wordt deze optie vaak over het hoofd gezien. Weet je niet zeker of je de afbeelding kan gebruiken, stuur dan gewoon een mailtje. Het is altijd goed om te noemen dat je de bron vermeldt. Win-win!
6. Maak het zelf! Last but not least is de optie om een afbeelding zelf te maken. Misschien ben je wel iemand die ontzettend leuke foto’s kan maken of illustraties. In dat geval is het vrij makkelijk, want dan mag je de afbeelding overal voor gebruiken!