Zohrah Malik, onderzoeker en docent bij de Hogeschool Saxion, stond mei dit jaar op het podium van de ICT&health-conferentie. Ze nam een prijs in ontvangst voor de samenwerking tussen het onderwijs en de zorg binnen het project Anne4Care. Zohrah vertelt over de avatar Anne en de samenwerking met de studenten van ROC Twente.

Een digitaal maatje

‘Anne is een avatar (digitaal personage) en een soort maatje, dat mensen herinnert aan belangrijke zaken, zoals wanneer ze hun medicijnen moeten innemen of geplande afspraken. Maar mensen kunnen ook leuke dingen met Anne4Care doen, bijvoorbeeld beeldbellen of spelletjes doen’, legt Zohrah uit. Anne is voornamelijk ontwikkeld voor ouderen met beginnende dementie, maar ook jongeren met een handicap kunnen Anne gebruiken. ‘Het doel van Anne4Care is dat mensen zo lang mogelijk onafhankelijk thuis kunnen blijven wonen’, vertelt Zohrah, ‘Er was bijvoorbeeld een dame in Enschede die suikerziekte had, maar ze vergat steeds haar medicatie waardoor haar diabetes slecht onder controle te krijgen was. Maar toen ze Anne gebruikte, kreeg ze steeds een herinnering om de medicatie in te nemen en moest ze ook invullen of ze het gedaan had. Ze had hier zoveel steun aan. Haar diabetes is nu weer onder controle en daardoor voelt ze zich ook beter.’

Gebruik en feedback

Veel digitale vaardigheden heb je voor Anne4Care gelukkig niet nodig. ‘Je moet heel simpel gezegd weten waar de aan/uitknop zit, weten hoe een touchscreen werkt en enigszins kunnen lezen’, zegt Zohrah, ‘Je merkt wel echt verschil met ouderen die al een mobiele telefoon en WhatsApp gebruiken. Die konden veel sneller met Anne overweg.’

Het team van Anne4Care luistert ook goed naar de feedback van gebruikers. ‘De mevrouw met diabetes had ook last van gehoorverlies. Ze wilde de geheugensteuntjes die Anne gaf ook kunnen zien in plaats van horen’, zegt Zohrah , ‘En we kregen van haar de tip dat wanneer Anne je een herinnering stuurt van een afspraak, je zou moeten invullen of je het hebt gelezen. Deze suggesties hebben we nu aangepast in Anne4Care.’

Ook let het team van Anne4Care erop dat zorgmedewerkers Anne goed kunnen gebruiken. ‘Zij moeten namelijk de gegevens in Anne4Care invoeren’, vertelt Zohrah, ‘Dat moet wel snel kunnen want ze hebben het druk.’ Kortom, er wordt continue gewerkt om Anne zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken.

Zorg en onderwijs werken samen

‘In 2020 hebben we vanuit Saxion een onderzoek gedaan waarbij we tablets met Anne aan ouderen gaven. Toen bleek dat er behoefte was aan meer uitleg over Anne onder Turkse ouderen, mede door het verschil in taal’, zegt Zohrah. Hierdoor ontstond het idee om voor hen een uitlegvideo maken in het Turks. Zohrah vertelt dat ze op zoek ging naar mensen die de video konden maken. Ze kwam op het idee om studenten mediavormgeving te benaderen. ‘Ik heb contact opgenomen met “de hub” van de ROC Twente’, legt Zohrah uit, ‘Iedereen die een opdracht heeft kan daar een project insturen en de ROC kijkt dan of de studenten dat kunnen oppakken.’

Een aantal studenten mediavormgeving wilden zich graag inzetten voor de video. ‘Voor deze samenwerking tussen het onderwijs en de zorg hebben we dus een prijs gekregen’, zegt Zohrah, ‘Door de coronaperiode waren veel stageplekken weggevallen. In dit project konden de studenten toch oefenen met media voor in de praktijk. Daarnaast maakten ze kennis met mensen met een gastarbeidersachtergrond.’

Zohrah ging elke twee weken op visite bij de studenten. ‘We hebben continue feedback gevraagd aan de ouderen die Anne gebruikten’, zegt Zohrah, ‘Deze feedback kon ik dan aan de studenten geven als ik daar was.’ De studenten werden daarnaast op de hoogte gehouden van de ontwikkeling van Anne. De ontwikkelaars van Anne, van het bedrijf Virtask, vonden het ook weer inspirerend om van de studenten te leren hoe instructies leuker konden worden gemaakt. Zo ontstond er een vruchtbare samenwerking. 

Investering

Zohrah vertelt dat voor een duurzaam project zoals dit, het belangrijk is om de tijd te nemen. ‘Het duurt namelijk even voordat het gaat lopen en die investering moet je maken’, legt ze uit. In totaal duurde het 2 jaar om helder te hebben wat nodig was voor het project en dat cliënten Anne echt gingen gebruiken.

Blik op de toekomst

‘In de zorg staan we op dit moment voor grote uitdagingen, door personeelstekort en door de vergrijzing’, zegt Zohrah, ‘Studenten zijn getalenteerd en kunnen helpen bij de problemen in de zorg. Door het onderwijs mee te laten doen, kun je aan oplossingen komen.’ 

Uiteindelijk gaan we namelijk allemaal in de samenleving te maken krijgen met de problemen in de zorg, vertelt Zohrah. ‘Zorgtechnologie en digitale oplossingen kunnen écht ondersteunend zijn en voor verlichting zorgen in de zorg’, zegt Zohrah, ‘Vooral op het gebied van technologie en hiermee leren omgaan, kunnen studenten helpen.’

Tip van Zohrah

Zohrah sluit af met een tip. ‘Mijn advies aan mensen in de zorg is: mocht je gebruik willen maken van zorgtechnologie, kijk hoe stagiaires en studenten je kunnen helpen.’